Regionalny Program Operacyjny (RPO) jest podstawowym instrumentem rozwoju, jakim dysponują organy samorządu województwa. Utworzenie 16 RPO (po jednym w każdym województwie) było przejawem częściowej decentralizacji polityki rozwoju w Polsce. W odróżnieniu od programów krajowych zarządzanie RPO (a więc zarówno przygotowanie, jak i wdrażanie) zostało powierzone zarządom poszczególnych województw. W perspektywie lat 2007-2013 samorządowcy w Polsce otrzymali 16,6 mld euro w tym województwo zachodniopomorskie podzieliło 0,835 mld euro. Natomiast w perspektywie 2014 – 2020 ponownie realizowane jest 16 wojewódzkich programów operacyjnych w kwocie 31,2 mld euro. Województwo zachodniopomorskie ma do dyspozycji 1,599 mld euro. Samorządy wojewódzkie w Polsce dysponują więc ogromną kasą.
W dniu 24 lipca 2017 roku prezydent podpisał nowelizację ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tzw. „ustawę wdrożeniową”). Wejdzie ona w życie 2 września br. To Ministerstwo Rozwoju przygotowało pakiet rozwiązań, które w zamyśle mają uprościć procesy związane z wykorzystaniem funduszy europejskich.
Rzecznik Funduszy Europejskich będzie odpowiedzialny m.in. za gromadzenie wniosków i postulatów związanych z realizacją programów operacyjnych, które będą wpływały na usprawnienie systemu wdrażania. Poszczególne konkursy będą mogły być dzielone na rundy. Takie rozwiązanie pozwoli wnioskodawcom na skompletowanie wszystkich potrzebnych dokumentów i zapewni możliwość złożenia wniosku o dofinansowanie planowanego przedsięwzięcia w kolejnej rundzie. Ułatwieniem ma być zwolnienie wnioskodawców z obowiązku dostarczenia dokumentów, które instytucja będzie mogła uzyskać sama, np. z dostępnych powszechnie rejestrów, danych ZUS lub US. Przewidziano rezygnację z wytycznych programowych, do których stosowania beneficjenci są obecnie zobowiązani. Każdy wniosek o dofinansowanie projektu będzie w pierwszej kolejności oceniany pod względem formalnym co polega na sprawdzeniu czy wniosek zawiera wszystkie załączniki, jest poprawnie wypełniony i złożony we właściwym terminie. W przypadku wystąpienia braków będzie możliwe poprawienie wniosku który wtedy skierowany zostanie do oceny merytorycznej. Z 21 do 14 dni skrócono termin na weryfikację zasadności protestu. Partnerstwa służące wspólnej realizacji projektu będą mogły być zawierane przez wszystkie podmioty bez ograniczeń. Istnieje też możliwość zmiany partnera w projekcie bez negatywnych konsekwencji dla realizowanego zadania. Dokumenty złożone do instytucji przez wnioskodawców w toku postępowania konkursowego nie będą udostępniane. Beneficjent nie będzie także obciążany odsetkami w przypadku spóźnienia do 14 dni ze złożeniem wniosku rozliczającego środki.
To co szczególnie nie podoba się samorządowcom to fakt, że wojewoda lub jego przedstawiciel będzie mógł uczestniczyć w pracach Komitetu Monitorującego RPO oraz w Komisji Oceniającej Projekty. Ministerstwo będzie mogło także przekazać wojewodom zadania związane z kontrolą dotrzymania warunków desygnacji przez instytucje w RPO.
Wojewoda, jako przedstawiciel rządu w terenie, będzie więc uczestniczył w pracach RPO, kontrolował i uchylał uchwały organów samorządowych. Moim zdaniem pojawiło się za dużo rządu w samorządzie…
Jerzy Kotlęga